Tedavideki temel amaç normal bir işeme paterni sağlamak, mesane ve pelvik taban aşırı aktivitesini ortadan kaldırmak, idrar kaçırmayı, enfeksiyonu ve kabızlığı tedavi etmektir. Alt üriner sistem işlev bozukluklarının tedavisine 5 yaş ve daha büyük çocuklarda başlanması uygundur. İşeme bozukluğu olan çocuklarda kullanılan tedaviler fizyoterapi ve rehabilitasyon yaklaşımları, farmakolojik tedavi, cerrahi tedavi ve kombine tedavilerdir.
Yaşam Stili Değişiklikleri
Birinci basamakta uygulanması gereken tedavi yöntemi davranışsal değişikliklerdir. Normal işeme alışkanlıklarının geliştirilmesi, uygun işeme postürünün geliştirilmesi, tutma manevralarından kaçınılması ve normal bağırsak alışkanlıklarının kazandırılması gibi davranışsal değişiklikler çocuğa ve ebeveynlere öğretilir.
Bu kapsamda;
- Ayakların altında tabure desteği ile doğru işeme pozisyonu,
- Düzenli işeme ve dışkılama saatleri,
- Dengeli sıvı alımı ve diyet
konuları her çocuğa özel olarak ayarlayarak ilk seansta çocuğa ve ebeveynlere öğretiyoruz. Ebeveynlerden çocuğun uyumunu ve belirtilerini takip etmesini, günlükler aracılığıyla not etmesini istiyoruz.
Spesifik Uygulamalar
Spesifik uygulamalar sayesinde olumlu sonuçlar elde edilebilir. Spesifik uygulamalar şu şekilde sıralanabilir:
Pelvik Taban Kas Eğitimi
Pelvik taban ve kasları hakkında slayt gösterisi ile bilgilendirme ve çocuğa özgü değerlendirme sonrasında kas eğitimine yönelik olarak yol haritası fizyoterapistimiz tarafından belirlenir. Bu doğrultuda izole pelvik taban kas kasılması, gücü ve dayanıklılığı ile yeterli gevşeme yeteneği mahremiyet koşulları korunarak ebeveyn gözetiminde kliniğimizde çalışılmaktadır.
Biyofeedback
Çocuklarda özellikle daha ilgi çekici ve anlaşılır olması sebebiyle kliniğimizde kullandığımız EMG destekli biyofeedback cihazı ile pelvik taban kas eğitimi oyunlar ve renkli grafikler aracılığıyla çalışılmaktadır. Örneğin pelvik taban kas kasılması ve gevşemesi ile uçağı hareket ettiren çocuklar hedefteki yıldızları toplamaya çalışmaktadır. Böylece çocuklar eğlenceli bir şekilde seansı sürdürürken; görsel ve işitsel geri bildirim sayesinde işeme sırasında gerekli kasları gevşetmeyi öğrenirler.
Nöromodülasyon
Elektrik stimülasyonu aracılığıyla hedef bölgedeki sinirsel aktiviteyi değiştirmek amacıyla kimyasal ajanların aktive olmasını sağlayan rehabilitasyon yöntemidir. Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu (TENS) ve posterior tibial sinir stimülasyonu (PTNS) klinikte kullandığımız, çocuğun canını yakmayan, güvenli ve etkili bir yöntemdir.
Alarm Terapisi
Gece alt ıslatma (enürezis) tanısı alan çocuklarda kullandığımız bu yöntemde ıslaklık ile aktive olan bir alarm cihazı çocuğun küloduna yerleştirilmektedir. Alarm ile uykuda idrar kaçırma anında çocuğu uyandırmak ve idrar kaçışını önlemek için şartlı refleks oluşması hedeflenir. Çocuk uyandığında üretral sfinkter kasılması ile kaçışı durdurur ve kalan idrarı boşaltmak için tuvalete gider. Uyanma eşiği yüksek çocukların mesane doluluğunu ve idrar kaçırdığını fark etmesi zor olabilir. Bu nedenle en az 2-3 aylık bir tedavi olup ebeveynin yardımı çok önemlidir.
Egzersiz
Pelvik taban kasları ile birlikte çalışan diğer kor kaslarının fonksiyonu karın içi basıncı ve stabilite açısından önemlidir. Fizyoterapistimiz tarafından yapılan değerlendirme ışığında planlanan lumbo-pelvik egzersizler, solunum egzersizleri, esneklik egzersizleri, gevşeme egzersizleri ve aerobik egzersizler programa eklenmektedir. Pilates ve yoga egzersizleri de programa dahil edilebilir.
Manuel Terapi
Fizyoterapistimiz tarafından uygulanan klasik karın masajı işeme bozukluğuna eşlik eden kabızlık probleminin çözümü olarak bağırsak fonksiyonlarını artırıp dışkılamayı kolaylaştırmaktadır. Karın sahası üzerinde saptanan tetik noktalar içinse sabit basınç ile uygulanan teknikler de mevcuttur. Aynı zamanda masaj tekniğini ebeveyne öğretiyoruz ve evde her gün uygulanmasını istiyoruz.
Temiz Aralıklı Katetarizasyon (TAK)
Nörojenik veya nörojenik olmayan bazı patolojilerde mesane boşaltım fonksiyonunu tam gerçekleştiremediğinden idrar birikimi (rezidü idrar) olur. Temiz Aralıklı Katetarizasyon (TAK) belirli zaman dilimlerinde mesanedeki idrarın nelaton tipi kateter ile boşaltılmasıdır. Hekimimiz tarafından uygulanmasına karar verildiği takdirde hijyenik koşullara dikkat edilerek yapılması gerekmektedir.
Farmakolojik Tedavi
Antimuskarinik ilaçlar aşırı aktif mesane tedavisinde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu tedavi yöntemi ile mesane kapasitesinin ve kompliansının arttığı ve detrüsör aşırı aktivitesinin engellendiği bilinmektedir. Davranışsal tedavinin başarısız olduğu durumlarda kullanılmaktadır. Burada kullanılan farmakolojik ajan oksibutinindir ve ağızda kuruluk ve kabızlık gibi yan etkiler görülebilmektedir. Bunlara ek olarak Botilinum toksin-A çocuklarda özellikle detrüsör aşırı aktivitesi tedavisinde kullanılmaktadır. Aşırı aktif pelvik taban kasları ve sfinkter tedavisi ise daha zordur. Bu klinik durumlarda alfa adrenerjik blokaj tedavisi kullanılabilir. Kabızlık tedavisi için ise sıvı ve yüksek lif alımının yanısıra osmotik laksatif tedavisi kullanılır. Bu tedaviye cevap vermeyen durumlarda ise rektal lavman kullanımı gerekebilir.
Cerrahi Tedavi
Konservatif yaklaşımlara ve farmakolojik tedaviye yanıt vermeyen, Botilinum toksin-A ve TAK gibi tedavi yöntemlerinin yeterli olmadığı, ciddi ve prognozu kötü olan vakalarda rezervuar cerrahisi ve mesane çıkım prosedürleri gibi çeşitli cerrahi seçenekler uygulanabilmektedir.
